احمد کارهای نادعلیان در جزیره هرمز با هنر محیطی شروع شد ولی با گذشت زمان رنگ و بوی اجتماعی آن پر رنگ شد. 

چرا احمد نادعلیان در جزیره هرمز با هنر محیطی کارش را شروع کرد ولی تدریجا به هنر اجتماعی گرایش پیدا کرد؟

پس از یک دوره برگزاری کارگاه در سالهای آغازین که در جزیره هرمز ساکن شد، به دنبال یک خلوت شاعرانه بود. در طبیعت جنوب غربی جزیره هرمز نقاشی می کرد. می خواست که رفتاری تغزلی داشته باشد.  برای نیازهای اولیه به شهر  می آمد. در آن زمان هیچ غذاخوری وجود نداشت. معمولا زنان در خانه ها برای او غذا درست می کردند. آنجا متوجه اختلاف عمیق بین زیبائی طبیعت و کیفیت زیست مردم آنجا شد. واقعیت های انسانی و اجتماعی او را بیدار و به دنیای دیگری رهنمون کرد.  تصمیم گرفت که به زنان آموزش دهم که با خاک نقاشی کنند.

در جوامعی که شغل و درآمد کافی وجود نداشته باشد به محیط زیست توجه نمی شود. تقویت اقتصاد به حفظ محیط زیست کمک می کند.

در مورد فرهنگ سنگسری ضرورت بیشتر زیست محسطی و فرهنگی بود.  الگوی زیست سنگسری بود که در چهارچوب زیست محیطی اهمیت دارد می تواند برای انسان امروز اهمیت داشته باشد و به محیط زیست پایدار فهمیده شود. افراد متعصب در سنگسر مخالف نمایش عمومی پوشش و آرایه های موی زنان سنگسری در محیط عمومی بودند. سال هاست که برای نشان دادن موی زنان و طره افشانی هنگام رقص می جنگیم. برای همه افرادی که با من همکاری داشتند مشکلاتی ایجاد کردند. اما ما به کارمان ادامه می دهیم. 

هنر اجتماعی از دید احمد نادعلیان و در کارآیی آن

هنر اجتماعی و یا هنر مبتنی بر جامعه  نوعی هنر معاصر است که یک هنرمند حرفه‌ای با همراه ساختن دیگر هنرمندان و جامعه ، برگزاری رویدادهای هنری بتواند در وضعیت اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی تغییر ایجاد کند و بازتاب آن تغییرات در سطح ملی یا بین‌المللی احساس شود.  

هنر فقط انجام یک اثر نیست، بلکه یک فرایند اجتماعی است. شاید بتواند درمان باشد. شاید بتواند شکمی را سیر کند و شاید بتواند نحوه زیستن را تغییر دهد و شاید فرهنگ رو به زوال را برای نیازهای امروزی احیاء کند. 

نادعلیان معتقد است که “هنرمند بواسطه هنرش می تواند محیط های بکر طبیعی را بازتعریف و نماد سازی کند، به محیط های متروکه جانی تاره ببخشد. هنرمند می توانند در چهارچوب اثر هنری شرایطی را فراهم کنند که دیگر هنرمندان و مردم عادی خلاقانه در بستر آن مشارکت داشته باشند”. در نهایت جامعه توسعه پیدا می کند، در بلند مدت از خرافات دوری می کند، زنان توانمند می شوند.

نماد سازی طبیعت و خاک جزیره، آموزش زنان و کودکان، تسهیل گردشگری در خانه های محلی و انجام کارهای هنر در محیط عمومی، و بسیاری از فعالیت ها پس از سالها کار در طبیعت و اجتماع فقط نمایشی برای محیط روشنفکرانه نبوده است، آنها فقط به عنوان بخشی از مخاطبان او محترم و مورد توجه هستند.

قبل از اینکه بخواهیم اقدامات جامعه محور احمد نادعلیان در هرمز، روستاهای قشم و قلمرو کوچ سنگسری  و دستاوردی آن ذکر نمائیم یادآوری چند نکته ضروری است.

پیشینه هنرمند

نادعلیان قبل از رفتن به جزیره هرمز روستاهای قشم یک هنرمند شناخته شده هنر محیطی در عرصه بین المللی بوده است.  از دید پژوهشگران با توجه به نظریه بوردیو او یک سرمایه نمادین بوده است. بنابراین با توجه به مطرح بودن او در سال 1385 در رسانه ها و وب سایت ها ضریب عملکرد او بسیار بالا و تاثیر گذار بوده است.

نکته دوم استمرار و تدوام فعالیت او در حوزه هنر جامعه محور بیش از دو دهه طول کشیده است و همواره در حال توسعه بوده است.

اقدامات نادعلیان برای دسترسی به تحولات اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی

• برگزاری رویدادهای هنری و جشنواره ها
• بازتعریف طبیعت هرمز و نماد سازی آن به عنوان جزیره رنگین کمانی
• مشارکت خلاق و هم‌آفرینی هنرمندان و جامعه محلی در فرایند اجرای آثار هنری
• زمینه سازی حضور هنرمندان بین المللی و مشارکت آنها در انجام اثر هنری برای حفظ محیط زیست، استفاده از فرهنگ بومی و اهداف صلح آمیز  
• تلاش برای حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی
• به یافت مواد به درنخور در بازسازی  
• جمع آوری میراث فرهنگی ملموس و ناملموس
• زمینه سازی گردشگری در جزیره هرمز، تعدادی از روستاهای قشم و قلمرو کوچروهای سنگسری
• پژوهش در زمینه زیست کوچروهای سنگسری برای مقاصد گردشگری
• پژوهش در زمینه رقص و آئئین های زنان سنگسری
• آموزش هنر به زنان 
• آموزش گردشگری به زنان
• ترکیب هنر با آموزش و توسعه پایدار 
• مشارکت دادن کودکان در کار هنری مثل نقاشی و اجرای نمایش 
• آینده نگری آموزش محیط زیست به کودکان
• احداث کتابخانه خلاق برای کودکان
• استفاده از هنر برای توانمندسازی جامعه
• از میان برداشتن موانع برای رشد زنان
• مشارکت دادن افراد در حاشیه و نادیده گرفته شده

پیامد های پیگربندی اجتماعی و یا هنر اجتماعی احمد نادعلیان را می توان در با عناوین مختلفی مرور کرد

• نماد شدن خاک های رنگین و طبیعت جزیره هرمز
• جان بخشی به محیط های متروکه
• هنرمند شناخته شدن افرادی که نادیده گرفته می شدند و در حاشیه بودند
• آشکار سازی معضلات اجتماعی
• توسعه جزیره هرمز با استفاده بواسطه هنر 
• توانمندی زنان در حوزه مدیریت مشاغل و کسب و کار
• بالا رفتن اعتماد به نفس زنان
• جان بخشی به فرهنگ و هنر فراموش شده
• رواج پیدا کردن رقص زنان سنگسری 
• آینده نگری و زمینه سازی برای رشد کودکان، آموزش و کتابخانه
• تبدیل کردن زباله ها زیان آور در طبیت به هنر و کالای فرهنگی با ارزش
• خودگرادنی مراکز

هنر برای توانمندسازی جامعه
نادعلیان هنر اجتماعی را ابزاری برای تغییر مثبت اجتماعی می‌بیند؛ او باور دارد که هنر نباید تنها در گالری‌ها محدود بماند بلکه باید به زندگی مردم عادی وارد شود و بر کیفیت زیست آن‌ها تأثیر بگذارد.  او مسیر حضور زنان در محیط های اجتماعی و مدیریتی مشاغل در هرمز را زمینه سازی کرد. 

مشارکت و هم‌آفرینی
در پروژه‌های او، هنرمند تنها خالق اثر نیست بلکه دیگر هنرمندان ملی و بین الملل، مردم محلی (زنان، کودکان، …) در فرآیند خلق اثر سهیم می‌شوند. به این ترتیب، هنر محصول یک همکاری جمعی است.

مشارکت دادن افراد در حاشیه و نادیده گرفته شده

در فرایند کار هنری نادعلیان توانایی های پنهان افرادی کشف و پرورش پیدا می کند که افراد جامعه آنها را جدی نمی گرفتند.  از سال های اول فعالیت های هنر در جزیره هرمز و بعد در روستاهای قشم، احمد نادعلیان با زنان و دختران نیازمند و مردانی که بیماری اعتیاد داشتند کار هنری مشارکتی انجام می داد. اولین هدف نادعلیان این بود که نشان دهد حتی افرادی که  در یک جزیره مرزی دور افتاده و در محلات حاشینه نشین زندگی می کنند و حتی در آن جامعه کسی آنها را جدی نمی گرفت، می توانند خلاق باشند و به عنوان هنرمند معرفی شوند. 

آشکار سازی معضلات اجتماعی

احمد نادعیان برای آشکار سازی معضلات اجتماعی و دسترسی به توانمندی های پنهان افرادی که نادیده گرفته می شوند، افرادی که بیماری اعتیاد داشتند را تشویق کرد که طراحی های ساده انجام دهند و با استفاده از طرح های آنها نقاشی انجام داد. بسیاری از این طرح ها به عنوان الگو به زنانی داده می شد که شاگرد نادعلیان بودند. آنها با نقاشی کردن این الگو ها درآمد داشتند.

ترکیب هنر با آموزش و توسعه پایدار
او هنر اجتماعی را نه تنها زیبایی‌شناختی، بلکه آموزشی، فرهنگی و اقتصادی می‌داند. در جزیره هرمز و قشم، فعالیت‌های او به ارتقای مهارت‌های زنان و ایجاد فرصت‌های شغلی در صنایع دستی، گردشگری و هنر منجر شده است.

حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی
بخش مهمی از هنر اجتماعی در نگاه نادعلیان به پیوند با طبیعت و پاسداشت فرهنگ بومی اختصاص دارد. او با احیای هنرهای سنتی، جامعه را به مسئولیت‌پذیری نسبت به محیط و فرهنگ خود دعوت می‌کند.

هنر به‌مثابه‌ی کنشگری اجتماعی
در دیدگاه او، هنر اجتماعی فقط بازنمایی جامعه نیست، بلکه اعتراض، مقاومت و واکنش به بی‌عدالتی‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی نیز هست.

به زبان ساده، نادعلیان هنر اجتماعی را پلی میان خلاقیت هنری، زندگی روزمره مردم، آموزش، توانمندسازی و توسعه اجتماعی می‌بیند.

از میان برداشتن موانع برای رشد زنان

در حوزه فرهنگ کوچروهای سنگسری او جشنواره و رویدادهای زیادی برگزار کرد. او زمینه ای را فراهم کرد که آنها معرفی شوذ. حالا رقص زنان و دختران این قوم کوچرو شناخته شده است.  یکی از کارهای بنیادین پژوهش، در زمینه رقص زنان و دختران سنگسری بود. پس از شناسایی گام ها این زمینه را ایجاد کرد که آنها اجراهای متعددی داشته باشند. دستاورد این فراید شرایطی را فراهم کرده است که زنان در برنامه های فرهنگی مشارکت فعالی داشته باشند.  بدون حمایت های نادعلیان این امکان برای زنان و دختران وجود نداشت که در محیط های عمومی رقص را اجرا کنند. 

از سال های اول تاسیس مرکز اقامتی هنرمندان در جزیره هرمز و پس از تبدیل آن به موزه، همیشه کودکان در موزه او تردد داشته اند. حالا موز یک کتابخانه خلاق ویژه کودکان دارد.

ابعاد مختلف هنر جامعه محور احمد نادعلیان:

بازتعریف نقش هنر:

کار او دیدگاه‌های سنتی نسبت به هنر را به چالش می‌کشد و آن را مستقیماً در بافت‌های اجتماعی و شهری قرار می‌دهد تا به عنوان ابزاری برای دگرگونی، توانمندسازی و پیشرفت اجتماعی عمل کند.

جان بخشی به محیط های متروکه:

نادعلیان ساختمان‌های متروکه را خریداری می کند با کمک هنرمندان آنها را بازسازی می‌کند و آنها را به مراکز فرهنگی مانند موزهاحمد نادعلیان در جزیره هرمز و خانه امد نادعلیان در لافت.

جمع آوری میراث فرهنگ ملموس و ناملموس:

او اشیاء تاریخی زیادی را جمع آوری کرده که تاریخ و فرهنگ مناطق را معرفی می کنند. در کنار آن با مستند سازی میراث ناملموس جوامع را به صورت میدانی ثبت کرده است.

به یافت مواد به درنخور در بازسازی:

نادعلیان دور ریختی هار جمع می کند و از آنها میز و صندلی و قفسه درست می کند. بسیاری از مواد پیدا شده در خرابه ها در موزه و نگارخانه های او به آثار مفهومی تبدیل می شودند و معنای جدیدی پیدا می کنند.

خودگرادنی مراکز

او با فروش آثار هنری و درصدی که از آن برداشته می شود، برای خرید یا توسعه محیط هایش استفاده می کند

مشارکت هنرمندان و جامعه محلی :

برای بازسازی بنا ها، نقاشی های دیواری و آموزش پروژه‌های او هنرمندان و جامع را به مشارکت می گیرد. با معرفی الگو ها خانه های مراکز متروکه زیادی احیاء شده اند