تنها کوه خوراکی جهان: ریشه یابی تاریخی اهمیت پیدا کردن خاک سرخ جزیره هرمز

با نگاهی به شبکه های اجتماعی می توان دید تاکید زیادی به شگفتی خاکهای رنگی جزیره هرمز خصوصا خاک سرخ آن می شود. عناوین عام گرایانه همانند “خاک نیست طلاست” و یا تبلغ “تنها کوه خوراکی جهان” در شبکه های اجتماعی برای جذب گردشگر به کار می رود. تشخیص شگفت بودن چگونه ممکن است؟ این باور از کی ایجاد شد؟ چگونه خاک هرمز طلا شد؟ آیا واقعا طلا هست؟ این امر نسبی است. مهندسی شده است. اگر طلا است چرا با قیمت کم فروخته می شود؟ چرا هنوز سعی می شود معدن خاک سرخ راه اندازی شود؟

حالا خاک سرخ هرمز از منظر بصری نیز مورد توجه قرار گرفته می شود. بسیاری از افرادی که به جزیره هرمز سفر می کنند خاک سرخ آن در معدن را لمس می کنند و گاهی به صورت خود می مالند و عکس می گیرند. اگر چه فروشنده ها در سطح جزیره آن را در بطری می فروشند، اما حالا این باور در بومی های جزیره ایجاد شده است که این خاک ارزش دارد. بسیاری از راننده ها اگر ببینند گردشگری خاک را در درون بطری می ریزند از آنها درخواست می کنند که خاک را خالی کنند و در طبیعت بماند.

 

نوع تبلیغ ها در فضای مجازی به گونه ای است که دوستان و اقوامی که من را می شناسند می گویند در این گرانی ها شما که مشکلی ندارید. از همان خاک جزیره می خورید !!!   آنها نمی دانند افرادی که به خاک جزیره هرمز علاقمند شده اند و چشمداشت ویژه ای دارند در اسکله هرمز برای من نگهبان ویژه ای گماشته اند که وظیفه او انجام کار دولتی است. او نباید مجری مسائل شخصی افرادی باشد که او را فریب دادند. طراحان و صحنه گردان های این عمل غیر اخلاقی نگران هستند که ذره ای از این خاک نصیب من و خانواده ام شود. هرچه که فکر می کنم نمی دانم باور کنم فردی که این تصمیم را گرفت چقدر می تواند احمق باشد و میزان حماقت او را چگونه می شود اندازه گیری کرد؟ آنقدر یاد آوری می کنم و می نویسم تا صحنه گردان ها، اربابانشن و مجری ها رفتارشان را تصحیح نمایند و به حماقتشان ادامه ندهند.

چمدان مشکوک احمد نادعلیان در اسکله جزیره هرمز

تمام سعی من در جزیره هرمز این بود که خاک را بیگانگان نبرند و بر روی سفره بماند. خاک نفت نبود که سفره بو بگیرد. خاک هرمز بی بو است.
این نگاه و ستایش خاک که اکنون وجود دارد، تا سال 1385 وجود نداشت. برای این ادعا ناگزیرم به اسناد و تصاویر منتشر شده در یادداشت های قبلی ارجاع دهم.

 

اگر خاک سرخ جزیره هرمز اهمیت بصری و گردشگری داشت هرگز چنین خبری با افتخار در روزنامه منتشر نمی شد. مطالبه مردمی در سال های 1384 و 1385 فقط سهم داشتن از صادرات بود. حالا شرایط تغییر کرده است. اگر چه تلاش می شود که صادرات آن از سر گرفته شود. اما در تمامی سال ها بارها گفته ام سود تماشای آن از صادرات آن بیشتر خواهد بود و برای همیشه باقی می ماند. به این نوع نگاه می گوید توجه به محیط زیست پایدار با در نظر گرفتن منفعت جامعه محلی

احمد نادعلیان پاسخ به تاریخ: آیا رشد گردشگری موجب شد محیط زیست جزیره هرمز تخریب شود؟

 

 

 

عمل استفاده بصری از خاک برای عکاسی از زمان اولین سفرم به جزیره هرمز آغاز شد. تاریخ تولد این عمل شب 12 دیماه 1385 بود که برای اولین بار نقاشی با خاک سرخ هرمز بر روی چهره ها شروع شد.  در مطالعاتم به ریشه آئینی آن آشنا شدم و درکتابم نوشتم. آئینی که حالا فراموش شده است. هنر از آئین بهره می گیرد و به آن کارکرد جدیدی می دهد و مفاهیم و کارکردهای جدیدی شکل می گیرد. برای مطالعه کارکردهای آئینی خاک سرخ به کتاب جزیره هرمز به روایت احمد نادعلیان رجوع شود.

کارکرد هنری این عمل مهم بود و امروزه در میان هنرمندان و گردشگران تبدیل به عمل متداول و نمادین شده است. هنرمندان و گردشگرانی که این عمل را تقلید می کنند، نمی دانند این عمل از کی و چگونه شروع شده است.

تولد اولین نقاشی ها با خاکی های رنگی هرمز در طبیعت جزیره در روز 13 دیماه 1385

 

بسیاری از افرادی که در سال های قبل به جزیره هرمز سفر کردند با خاک سرخ آن خودشان را رنگ کردند. آنها در سطح شهر راه می روند و عکس می گیرند. نشر آنها موجب جذب گردشگر شده است.

 

 

جامعه محلی در سال 1385 زمانیکه حسن دریاپیما  با صورت نقاشی شده در خیابان های شهر سه روز راه رفت چه واکنشی داشتند؟

در تمامی سال ها هنرمندان تجسمی، نمایش و حوزه سینما به کرات به خاک سرخ توجه داشتند. گاهی خلاقانه و گاهی نسخه برداری از نمونه های پیشین بوده است.  فیلم های زیادی در خصوص جزیره هرمز ساخته شده است. در اغلب آنها یک سکانس آغشته شدن به خاک وجود دارد و به عنوان یک جاذبه استفاده شده است.

 

 

در آینده برای حفظ محیط زیست باید سکوهایی تعریف شود و در مسیر معینی از فضای معدن بازدید نمایند. هنوز افرادی در جزیره هستند و تلاش می کنند که معدن راه اندازی شود. اما من فکر می کنم در می توان برای کمک به اقتصاد جزیره برای همین عمل یعنی دیدن معدن و مالیدن کمی خاک بر دست یا چهره نیز باید هزینه پرداخت نمایند. در بلند مدت این عمل نیز ممنوع می شود. باور نمی کنید صبر کنید. با گذشت زمان همه به این نتیجه می رسیم که میزان مداخله ما در طبیعت باید به حد اقل برسد.  من فکر های زیادی داشتم. همیشه به دختران یاد می دادم که چگونه با موی گربه، یا بزغاله و پر پرندگان قلم مو درست کنند.  چگونه جهبه رنگ بومی داشته باشند.

 

 

با همین قلم مو بر روی دست ها نقاشی کنند. گردشگر می تواند عکس بگیرید. نقش حنا چند مشکل دارد. نمونه های جدید و قیفی ترکیب شیمیایی دارد. بعضی از افراد که کارمند هستند دوست ندارند نقش بماند.

 

 

در آینده این پیشنهاد مورد توجه قرا می گیرد. هنوز زود است که ابعاد زیست محیطی و فرهنگی آن فهمیده شود. استفاده حداقلی از خاک و بیشترین سود اقتصادی برای محیط زیست پایدار مهم است.

بد نیست یک محاسبه صورت بگیرد که سود اقتصادی راننده هایی که در معدن وقت سپری می کنند، فروشندگانی که در آنجا فروش دارند چقدر بوده است؟ تا کی می تواند ادامه پیدا کند؟

خاک سرخ مالیدن به سر و صورت یا نقاشی با هنر اجرا و بدن (performance and body art) شروع شد. امروزه یک سنت رایج است. آیا هنر می تواند اقتصاد را بنیان گذاری کند؟ در یادداشت دیگری در باره تفاوت آئین و هنر معاصر مطلب خواهم نوشت.

ادامه دارد

Views: 231