رقص طره افشانی زنان سنگسری متفاوت ترین رقص دنیا

طره افشانی به زبان سنگسری  «برچک فوکرتتن»  یا فوت کردن طره ها یکی از حرکات رقص زنان سنگسری است که در هنگام رقص زنان موهای جلوی سر خود (که در منطقه سنگسر معمولاً به آن “بُرچّک” گفته می‌شود) را به سمت جلو می‌اندازند و دمیدن هوا از دهان خودشان طره‌ها را با وژن و آهنگ خاصی به حرکت در می آورند.

بر اساس پژوهش های انجام شده احمد نادعلیان حرکات دست و پا متناسب با سن افراد متنوع بوده است.  این حرکت معمولا در فرایند اجرای حرکات دیگر مثل رقص جاری با جاری «یری یری سمه» و دیگر رقص ها انجام می شده است. این رقص همگام با «انگشتک زدن (انگشتین بژتن)»، حرکاتی دیگر مانند «دست افشانی هماهنگ» و یا حرکت مایل به طرفین اتجام می شده است.

فیلم رقص طره افشانی زنان سنگسری در اینستاگرام احمد نادعلیان

فیلم رقص طره افشانی نونهالان سنگسری در اینستاگرام احمد نادعلیان

رقص ممکن است به صورت تکی یا گروهی اجرا شود. معمولا در گذشته  هماهنگ با نواختن سازهایی مانند دف اجرا می شده است.  در رقص «یری یری»، زنان “جاری”ها (معمولاً خویشاوندان یا نزدیکان) در مقابل هم می‌رقصند، گام‌های موزون برداشته، حرکات هماهنگ دست‌ها دارند و چرخشی هم ممکن است داشته باشند

در فرهنگ عامه سنگسری برچک فو کرتتن معنی دیگری دارد. اگر در میان زنان کسی بخواهند بگویند که هنوز اقتدار خود را نشان نداده است می گوید هنور برای تو طره مویم را فوت نکرده ام. (انی تَرِه بُرچک فو نکرته) به این معنا که هنوز آن روی قاطعیت را نشان نداده ام.  اگر به کنایه و یا صمیمانه نوعی نشان دادن اقتدار باشد همانند حرکت دیگری در رقص زنان سنگسری است که وقتی در انهای رقص ها به گروهی می رقصیدند با زندن باسن به فرد دیگری او را از میدان رقص دور می کردند و این حرکات به ظاهر خشن موجب مسرت و شادی می شد.

جنبه فرهنگی و اهمیت

این رقص یکی از جلوه‌های هویتی و فرهنگی منطقه سنگسر است که تلاش شده دوباره احیا شود و به نمایش گذاشته شود.  طره افشانی در دهه های اخیر این رقص فراموش شده بود. اما افراد سالمند به آن اشاره کرده اند و با توجه به جستجوی احمد نادعلیان و تهیه مصاحبه و ظبط حرکات رقص رواج آن در گذشته اثبات شده است.

احمد نادعلیان به دو دلیل از ابتدا می دانست که ترویج و بازجست آن مورد استقبال قرار خواهد کرد. یکی از پژوهشگران بنام خانم فاطمه منصف در حال حاضر در این زمینه پژوهش می کنند به نادعلیان گفتند که در رقص های غربی مو اغلب مزاحم است و باید مهار شود، اما در این رقص مو وسیله مهمی برای رقصیدن است. اگر چه نادعلیان یاد آور شدند که در رقص دراویش هم رها سازی و به کار گیری موها نقش مهمی دارد، اما طره افشانی محدو به حرکت در آوردن مو نیست. بله تنفس فوت کردن و حتی صدای ضرباهنگ فوت کردن نوعی به حرکت جانبخشی می کند که آن را در عرصه جهانی خص و متمایز جلوه می دهد.

دلیل دیگر نادعلیان برای ترویج این رقص این بود که در بستر اجتماعی ایران سال 1400 رها سازی و رقصانیدن موها معنی دار است و یک ضرورت فرهنگی اجتماعی است.  بنابراین جنبه‌های خلاقانه یا بازآفرینی آن آگاهانه بوده است.

محدودیت‌ها و نکات انتقادی

با توجه به ساختار اجتماعی و فرهنگی سنگسر پس از اجرا مخالفت‌ها یا موانعی ایجاد شدند. تعدادی از افراد متعصب  اجرای رقص علنی زنان را مخالف آموزه‌های دینی و آن را عملی ناپسند تلقی کنند، خصوصاً اگر طره افشانی همراه با حرکات تماشاگرپسند باشد. پس از اجراهای رقص اماکن گردشگری بازخواست شدند. به همین دلیان برای ادامه کار نادعلیان اجرا ها را منطقه طبیعی پلور و باغ های سنگسر اجرا کردند. مکان هایی که تحت نظارت نهادهای دولتی، فرهنگی یا مذهبی. هستن مخالفت‌ می کنند و مجوز صادر نمی شود.
بازتاب آن در رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی منتشر شود، موجب شد که افرادی با آن مخالفت کنند. اما نادعلیان مصمم است در زما و مکان مناسب آن را رواج دهد.

مخالفت ها با رقص و آئین های زنان در سنگسر

Views: 1