ویژگی های هنر محیطی در ایران

هنر محیطی در ایران ویژگیهای خاص خودش را دارا میباشد.  این هنر نسبت به فرهنگ بومی بی توجه نیست. آئین ها و سنت ها در آن دیده می شوند. از این جهت ویژگی های ملی و بومی دارد اما از حرکت جهانی بی بهره نیست.

 

بر خلاف گونه های غربی که هنر محیطی را به صورت کتاب و نشر مکتوب منتشر می نمایند، در ایران هنر محیطی اغلب در محیط های مجازی ارائه می شود. این نوع نشر ارزان و متضمن حضور در عرصه بین المللی خواهد بود. نحوه عکاسی آثار برای فضای مجازی با گونه هائی که برای کتاب استفاده می شود تا حدودی متفاوت است.

هنر محیطی حدود آزاد اندیشی هنرمند را تعیین می نماید. ممیزی پذیر نیست. ابتدا اجرا می شود و پس از آن به حضور خود مشروعیت می بخشد. حتی اگر امکان نمایش آن نباشد ممانعت از اجرای آن بعید است.

هنر محیطی در ایران به مسائل انسانی و اجتماعی توجه دارد. محیط محدود به محیط طبیعی و پیرامون نیست ، بلکه محیط فرهنگی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار می گیرند.

 

از دیگر ویژگی های جداب آن کار های مشارکتی و گروهی است.  هنرمندان غربی با استفاده هز سرمایه های موجود و به کارگیری نیروس انسانی کارهای خود را اجر می کنند. در ایران این گونه آثار با خرد و نیروی کار جمعی هنرمندان پیش می رود.

حالا هنر محیطی ایران در مجامع هنری این حوزه به خوبی شناخته شده است. هنرمندان بین المللی  در جشنواره های آن شرکت کرده اند و هنرمندان ایرانی چگونی حضور در عرصه جهانی را می دانند.

هنر محیطی تعاریف متعددی دارد، تعاریفی که در گذشته داشته است، تعاریفی که امروزه در غرب وجود دارد و تعاریفی که امروزه در ایران دنبال می شود.  ما در ایران ضمن پذیرش تعاریف امروزین آن، سمت و سوی شخصی خودم را دنبال می‌نمائیم.

چند دهه قبل هنر محیطی اینگونه تعریف می شد. ایحاد یک فضای سه بعدی که مخاطب بتواند در آن راه برود. این تعریف هنوز می تواند اعتبار داشته باشد. اما تعاریف موازی دیگری وجود دارد که با ضرورت امروزین آن سازگار است.

به عنوان یکی از جریان زنده هنر معاصر هنر محیطی می‌تواند به هنری اطلاق شود که هنرمندان اغلب با استفاده از عناصر یا اشیای موجود در طبیعت یا در محیط‌های غیرمتعارف هنرشان را در همان مکان شکل و ارائه دهند؛ بنابراین چگونگی محیط پیرامون اثر و مواد مصالح موجود در محیط، در کیفیت و چگونگی اثر تاثیر دارند.

بدین‌سان در جریان خلق یک اثر محیطی بخصوص در طبیعت گاه هنرمند چیزی از طبیعت کم کرده و گاه عنصری را به آن می‌افزاید. بنا برا ین در این هنر گاهی هنرمندان صرفا با رویکردی زیبایی‌شناسانه درصدد خلق آثاری هستند که چگونگی اشکال یا زیبایی آثار در اولویت قرار دارند و گاهی بار مفهومی آن پررنگ و تعهدات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی میتوانند زمینه ساز این هنر باشند.

فاصله ای بین هنر محیطی ، اجرا و بدن انسان وجود ندارد.  در بسیاری از موارد این هنر ها با هم ارائه می شود.

هنر محیطی الزاما مانا نیست بواسطه رسانه های متنوعی ارائه میشود. از این رو به واسطه عکاسی و تصویربرداری ثبت و ارائه می‌شود. گاهی مستندات تصویری تدوین و به صورت چند رسانه ای و یا هنر ویدئو به نمایش در خواهد آمد.

بنابراین محیط می‌تواند طبیعی یا شهری باشد و هنرمند گاهی از مواد طبیعی یا بازمانده‌های صنعتی استفاده کند و هنری ارائه دهد که نه‌تنها از منظر زیست‌محیطی سازگار با محیط است، بلکه مختص به فضای ارائه‌شده است. جابه‌جایی یک اثر محیطی که مختص به مکان باشد ممکن است آن را کم‌ ارزش نماید. با اینوجود  گاهی عناصر طبیعت به فضای نمایشگاه انتقال و به صورت چیدمان ارائه میشوند. در این صورت آنچه که این نوع آثار را با چیدمان متمایز می نماید رویکرد زیست محیطی آنهاست.

تا کنون بیش از شصت جشنواره هنر محیطی در ایران برگزار شده است. چند جشنواره با گرایش بازیافت بوده است که در محیط های شهری ارائه شده اند. جامعه آماری وسیعی ، شاید چند بالغ بر هزار نفر در این جشنواره ها شرکت کرده اند. اما شاید حدود 30 هنرمند پای ثابت آن بوده اند که در جشنواره های متعددی شرکت داشته اند. این جمع اغلب جوان هستند و کارهای هنری خودشان را با هنر محیطی آغاز کرده اند. با اینوجود افراد با سابقه و استادانی که سال ها در قلمرو نقاشی و یا مجسمه کار کرده اند نیز در جشنواره ها شرکت کردند و یا به صورت مستقل هنر محیطی را دنبال می نمایند.

هنرمندان محیطی در ایران گرایش های متفاوتی را دنبال می نمایند و برگزاری جشنواره ها ی هنر محیطی متعدد در طبیعت ایران رشد و توسعه این هنر را نشان میدهد.

بنا به دلایل متعددی هنر محیطی در ایران رشد داشته است.

ارزش های و آئین ها که طبیعت و عناصر آن را پاک محسوب می کردند رو به زوال هستند. از سوئی دیگر به دلیل رشد صنعت ما با بحران محیط زیست در این جغرافیا مواجه هستیم.  بحران محیط زیست جدی است و جهانی. ایران نیز بخشی از جهان است و می تواند در این روند سهمی داشته باشد.

رشد این هنر به تنوع محیط زیست و فرهنگ نیز مرتبط است.   تنوع اقلیم طبیعی در کشور ایران و فرهنگ غنی و بستر مناسبی برای برگزاری جشنواره های محیطی است و همواره مورد توجه هنرمندان بوده است.

از اینرو در سال های اخیر هنر محیطی به عنوان یکی از گرایشات هنر جدید مورد توجه هنرمندان خصوصا نسل جوان قرار گرفته است.

Views: 264