هنر کنشگرانه و اعتراضی احمد نادعلیان

هنر کنشگر به آثاری ارجاع داده می شود که  هنرمند با بیان خلاقانه است نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی انتقاد و اعتراض خود را ییان می کند. هدف آن تغییرات اجتماعی یا سیاسی است. این آثار منجر به آگاهی درباره مسائلی می شود که هنرمند در نظز دارد دیده شوند. به شکل سنتی به صورت نقاشی‌های دیواری و هنر خیابانی در فضاهای عمومی اجرا می شدند. اما امروزه بیشتر به صورت هنر بدن و اجرا مسائل مهمی مانند تخریب محیط زیست، میراث فرهنگی تبعیض نژادی، مسائل جنسیتی و نادیده گرفته شدن حقوق زنان و آسب پذیر بودن آنها را مطرح می‌کند. این آثار کمتر در گالری نخبگان ارائه می شوند. هنرمندان فعال آثارشان در مکان‌های عمومی، مراکز اجتماعی اجرا شوند و با مستند سازی در محیط های مجازی به نمایش در می آیند. اثربخشی این هنر نه تنها در تغییر ذهن افراد دیده می شود، بلکه هویت جمعی را تقویت می نماید.

بسیاری از آثار احمد نادعلیان ، اعتراض به تخریب محیط زیست، میراث فرهنگی، توجه به زنان، نابرابری جسنیتی و قتل بی رحمانه آنها  در حوزه هنر کنشگرانه اجتماعی و اعتراضی قابل طبقه بندی هستند.

حفاظت از رودخانه‌ها:در طول دو دهه، نادعلیان صدها الهه و ماهی بر صخره ها ی رودخانه نقش زد و آنها را به طبیعت هدیه کرد. متأسفانه نادانی و نبود احترام به طبیعت موجب شد محیط های طبیعی حفاظت شده مورد بهره برداری شخصی و صنعتی قرار گیرند که در نتیجه ی آن بسیاری از آثارش که در طبیعت ایران وجود داشتند، نابود شدند. او توجه عمومی را به تخریب منابع آب و آلودگی رودخانه‌ها جلب کرد.

او در اعتراض به تخریب بستر رودخانه ها با سنگ به لودری که تخریب می کرد حمله کرد و کارهای هنری متعددی به عنوان اعتراض انجام داد.

عواقب بدی که برای آثارش ایجاد شد، به نردبانی تبدیل گردید و من معنای آثار را با ارجاع به اسطوره ها، باور ها و حتی شرایط اجتماعی، غنا بخشید.

این اقدامات نشان می‌دهد که نادعلیان هنر را در خدمت حفاظت از محیط زیست و میراث طبیعی قرار داده است. هنر او صرفاً زیبایی‌شناسی نیست، بلکه ابزاری برای نقد تخریب ریست محیطی و دعوت به مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.نادعلیان می گوید “در بسیاری از فرهنگ ها این باور وجود داشت که زمین، الهه ی مادر است. آلوده ساختن و آسیب رساندن به زمین همسان بی حرمتی به آن محسوب می شد. این باور در گذشته وجود داشته که زن ناخواسته قربانی اهریمن شده و صدمه دیده و از بسیاری از وظایف خود محروم شده است.  در دنیای معاصر به حقوق تضییع شده ی زنان توجه می شود. به همین دلیل است که تاریخ مورد کنکاش مجدد قرار گرفته و در بسیاری از جریان های اجتماعی قهرمانان زن تحسین می شوند.”

مجموعه “مرگ الهه‌ها“:
نادعلیان در واکنش به آسیب‌هایی که به میراث فرهنگی ، محیط طبیعی، رودخانه‌ها و کوه دماوند وارد می‌شد، پروژه‌ای اعتراضی با عنوان مرگ الهه‌ها شکل داد. این کار نوعی هنر اعتراضی (protest art) بود که نابودی نمادهای طبیعی منطقه را در هنرش بازتاب می‌داد.

آثار نادعلیان اغلب چند وجهی هستند. سال های زیادی است الهه های زخمی در نقش برجسته ها، مجسمه ها و نقاشی های نادعلیان حضور تمثیلی داشتند و ارجاعی به زخم اسطوره ی زنان زخم دیده هستند. از سویی آثارش ریشه در اسطوره ها دارند، با مسائل زیست محیطی مرتبط می شوند و مسائل اجتماعی در آثارش بازتاب پیدا می کنند. همیشه آنچه که در پیرامون او می گذرد بر آثارش تاثیر می گذارد.

در امتداد کارهای زیست محیطی زخم دیدن زنان در رویدادهای اجتماعی سال 1388 در آثار نادعلیان  بازتاب پیدا کرد. هنر اجرای او با همکاری همسرش در پلور تداعی کننده قتل ندا آقا سلطان بود.

 

همین نوع روایت در نقاشی هایی که در جزیره هرمز انجام داد دیده می شود.

آنچه که نادعلیان در خیابان های تهران دیده بود بر آثارش در جشنواره محیطی سال 1388 بازتاب داشتند.

مخالفت با تخریب آثار تاریخی مرتبط با قلعه دختر
نادعلیان نسبت به  تخریب بنای تاریخی مرتبط با قلعه دختر حساسیت نشان داد و با زبان هنر به شکل اعتراضی و نمادین نسبت به این موضوع واکنش نشان داد.

نادعلیان پس از انجام آثار اعتراض از طرف تخریب کنندگان تهید شد. آنها به او پیام دادند که او را داخل گونی می کنند و می برند.

 

 

رویدادهای کنشگرانه در هرمز

در کنار کارهای پلور و دیگر استان ها، فعالیت او در هرمز با توانمندسازی اجتماعی پیوند داشت و از هنر مشارکتی بهره گرفت. با تلفیق آموزش، خلق اثر و پروژه‌های اجتماعی توانمندسازی، زنان محلی و جوامع به حاشیه‌رانده‌شده را در نظر داشت.اوایل کار خیلی سخت بود. مردان متعصب دوست نداشتند دختران در محیط عمومی حضور داشته باشند. به دلیل همراهی دختران با نادعلیان، چند آدم متعصب که رفتار بسیار خشنونت آمیزی داشتند، به دلیل حسادت یا نادانی  آثار هنری اجرا شده توسط زنان که در پشت شیشه اجرا شده بود را شکستند.  یکی از آنها به نادعلیان حمله کرد و پس از توهین به صورت او سیلی زد.او نه‌ تنها شاهد خشونت فیزیکی (سیلی خوردن) بود، بلکه حتی نقاشی‌های زنان شکسته شد تا جلوی فعالیت‌های او گرفته شود.  نادعلیان به جای سکوت، کنشگرانه اعتراض کرد و برای بازنمایی این خشونت و بی‌عدالتی، صورت خود را با خاک هرمز سرخ کرد و نصویر شکسته چهر یک زن را در دست گرفت و از خودش یک عکس تهیه کرد. تصویر در فضای مجازی و خبرگزاری های ایران بازتاب داشت.  این عمل نوعی پرفورمنس اعتراضی (protest performance) بود که خون، خشونت و مقاومت را به شکل نمادین نشان می‌داد.  بعد ها این تصویر بر روی جلد یکی از کتابهایش منتشر شد.نادعلیان همه دیگر آثار شکسته شده را جمع آوری کرده بود.  با کنار هم چیدن نقاشی شکسته شده  و روایت جدیدی که این آثار نمادی از زنان آسیب دیده است با قیمت بالاتر  کارها به فروش رسیذنذ.این روند یک فرصت بود و حالا این موضوع تبدیل به نقطه قوت شده است.  حالا نادعلیان خود شیشه ها را می شکند و به عنوان «زنان زخم دید» آنها را به فروش می رساند. این رویداد بعد ها به عنوان نقطه قدرت زنان در آن جامعه شد و حالا در محیط های عمومی حضور چشمگیری دارند.ماجرای جزیره هرمز یکی از مهم‌ترین نمودهای هنر کنشگری احمد نادعلیان است، چون در اینجا فعالیت او از حالت صرفاً آموزشی و توانمندسازی فراتر رفت و به شکلی آشکار به اعتراض اجتماعی تبدیل شد.

در هرمز هم برای حمایت و فروش آثار زنان به او سیلی زدند. به دلیل خراشیدن انگشتر سیلی زننده پوست التهاب پیدا کرد و کمی خون جاری شد. \مله کنندگان نقاشی زنان را شکستند. او کنش گرانه اعتراض کرد و صورت خود را سرخ کرد و نقاشی ها را با دو برابر قیمت به فروش رساند.

اهمیت این اقدام

این حرکت از سطح توانمندسازی اقتصادی زنان فراتر رفت و به یک اعتراض هنری-اجتماعی تبدیل شد.  او به‌عنوان یک هنرمند اجتماعی، با بدن خود و کنشی نمادین، همبستگی‌اش را با زنان هرمز نشان داد.

در مسیر کنشگری اجتماعی در قلمرو کوچروهای سنگسری نادعلیان همواره سعی کرده که در کنار توجه به پوشش زنان این قوم، در پژوهشی گام های رقص آنها را شناسایی کرده و ضمن حمایت از آنها رقص هایشان را اجرا و  مستند سازی کند. شاید برای یک مخاطب بین المللی این نکته بسیار عجیب باشد که در ایران برای رقصیدن باید مبارزه کرد.

در این مسیر دختران و زنان بسیاری با شجاعت همراه من بودند و افراد متعصب به روش های گوناگونی برای من و همراهانم مشکلاتی را ایجاد کردند. آینده از آن ماست. آنها تاب آوری دیده شدن موی دختران و زنان را ندارند و با رقصیدن آنها مخالف هستند.در اواخر مهرماه سال ٩٣ در اصفهان طی چند هفته چند دختر جوان به دلیل نداشتن حجاب مناسب از ناحیه صورت هدف حمله اسیدی قرار گرفتند.  نادعلیان پس از شندیدن خبر اسیدپاشی‌ به صورت زنان با کمک همسرش  آثاری را در اعتراض به این موضوع اجرا کرد.  قصد او همدردی با دختران و زنانی بودی که جسم و روح آنان آسیب دیده بود.

 

قربانیان اسید پاشی: اثر هنری احمد نادعلیان، 1393رویدادهای دیگری که آسیب های جسمی و روحی دختران و زنان را نشان می داد همیشه بر آثار هنری نادعلیان تاثیر داشتند. او با رسانه های مختلف رنج زنانی را نشان می دهد که خود سوزی کردند و در آتش سوختند.

در سفر به ایلام و زمانیکه برای هنرمندان استان کارگاه تشکیل داده بود بر روز خود سوزی زنان در ایلام با مشارکت هنرمندان بومی موضوع خودسوزی را به صورت هنر اجرا و هنر ویدئو اجرا کرندد.

پس از شنیدن خبر خودسوزی یک دختر علاقمند به فوتبال در تهران نیز اثری را اجرا کرد. در آن زمان دختران اجازه نداشتند که در استادیوم های فوتبال حضور داشته باشند. به همین دلیل دختری خود سوزی کرده بود.

دختر آبی در آتش سوخت، هنر ویدئو منتشر شده در فضای مجازی، شهریور 1398

پس از قتل رومینا توسط پدرش که او را با داس به قتل رسانده بود نادعلیان اثر دیگری را اجرا کرد.

مرگ زنانه و قتل مردانه، اثر ویدئویی، خرداد 1379

دختر با گیسوی بریده، احمد نادعلیان، نقاشی روی بوم

در ایران برای اینکه زنان بتوانند برقصد باید بجنگیم. شاید در عرف غربی بسیاری از موارد فرهنگی بسیار رایج و عادی باشد. اما در کشور ما با کنشگری و مخاطره می توان شرایط را برای زنان تسهیل کرد.  نادعلیان در یک مجموعه دنباله دار آهن های کهنه را به پیش یک چیلینگر دوره گرد برد و در کار مشارکتی صلاح سرد، شمشیر، چاقو و داس ساخت. او این سلاح را به زنان می دهد.

شمشیر تیز شده را به همسرم دادم

البته که این نوع آثار احمد نادعلیان و عکس های آن استعاره ای هستند و باید رمز گشایی شود. در این اینجا سلاح دادن به زنان به معنی این است که به آنها فرصت بدهیم که از حقوق خودشان دفاع کنند. در ایران داس های زیادی گلوی زنان را بریده است. آنها بی دفاع هستند.

نادعلیان با عکاسی و تهیه مستند پیامدهای ناگوری که برای زنان به وجود آمده را مستند می کند. این سنگ قبر در تکیه مولای جزیره هرمز حالا به دلیل نوسازی دیگر دیده نمی شود.

او پس از قتل آیدا در هرمز فیلم و عکس های او را در شبکه اجتماعی منعکس کرد و هنرمندان جنوب با هوش مصنوعی کارهای جدیدی ایجاد کردند و باز نشر شدند.

تعدادی از کارهای نادعلیان به مباحث نژادی و رنگین پوستان توجه دارد.  نادعلیان در سفر به افریقا ، در زنگبار اجرائی بنام “تجربه سیاهی در سرزمین سیاهان” را انجام داد. او دوست داشت سیاه بودن را تجربه کند.

در سفر به افریقای جنوبی اثری با عنوان تبادل سیای و سفیدی انجام داد. الگوی پوست گورخر افریقایی که در افریقا به وفور دیده میشوند الهام بخش این اثر بود. نادعلیان با استفاده از رنگ سیاه بر روی دستهای سفید و رنگ سفید بر روی دستهای سیاه  نقش کشید تا آنها را به هم شبیه سازد.

کارهای هنری کنشگرانه نادعلیان محدود به موضوع تخریب، محیط زیست، میراث فرهنگی ، خشونت علیه زنان، و رویداد های اجتماعی محدود نمی شود. او در یک هنر اجرا فقر رو به افزایش در جامعه را نشانه گیری کرد.

نادعلیان ضمن انتشاری فیلمی از خود در اینستاگرام نوشت “سال هاست که زباله گردی می کنم. کارهای هنری جدیدی را شروع کردم. می دانم زباله گردی خوب نیست. کار تمیزی نیست و خیلی خطرناک است. زباله ها آلوده هستند. اما سن و مدرک تحصیلی زباله گردان روز به روز بالاتر می رود. فاصله من و دیگر زباله گردها کم شده است.
کارهای زیادی هستند که از زباله گردی کثیف تر است. در روز روشن نورچشمی ها مال مردم را می خورند. آنهایی که می خورند به کانادا و یا جاهای بهتر از آنجا پناه می برند.
آنهایی که شریک کار کثیف هستند کمک می کنند.
حقوق بشری ها حقوق دیگر بشرها را می خورند. پول ها را می شورند.
بنابر این کارهای خیلی کثیف تری از زباله گردی وجود دارند.
خطرناک تر از زباله گردی این است که کار فرهنگی و هنری انجام دهید.”

نادعلیان در پلور  بیشتر بر محیط زیست و میراث فرهنگی بومی ایران تمرکز دارد. اما در هرمز، قشم و قلمرو کوچروهای سنگسری با سازماندهی زنان محیطی را فراهم کند تا آنها حقوق برابر داشته باشند.  نادعلیان در هرمز علیه محدودیت های بازدارنده اقدام کرد.

او به خشونت علیه زنان توجه دارد. واکنش‌های عمومی به قتل رومینا اشرفی و خودکشی دختران آبی نیز هدف مشابهی دارند. نادعلیان اما برای توانمند سازی زنان هرمز و سنگسری در حوزه های اجتماعی و فرهنگی زمینه سازی کرد. او از مرز زیبایی‌شناسی سنتی عبور کرده و هنر را به ابزار تغییر اجتماعی و فرهنگی بدل کرده‌اند.  واکنش‌های نادعلیان اغلب فردی خودجوش‌تر و کمتر سازمان‌یافته‌اند و امکان ایجاد تشکل در ایران وجود ندارد. تنها تعدادی از آثار نادعلیان در محیط عمومی اجرا شدند. نادعلیان اغلب در محیطی بدون حضور مخاطب کار را در فضایی غیر عمومی اجرا و در محیط های مجازی منتشر می نماید. فعالیت‌های نادعلیان بیشتر در چارچوب توسعه اجتماعی و فرهنگی قابل درک هستند.

 

Views: 5