زنانی که گیس هایشان را بریدند

زنان زیادی در طول تاریخ به دلایل مختلفی مو ها و گیسوانشان را می بریدند و یا بریده می شد. بسیاری خود خواسته گیسوانشان را برای سوگواری می بریدند. گاهی زنان برای مجازات گیسوانشان بریده می شد، تا این حد که اگر به کسی می گفتند “گیس بریده” معنی آن این بود که مجرم است و مجازات شده است.  فقر و نیاز اقتصادی زنان و دختران نیز از دیگر دلایل بریدن مو و گیسوان بوده است و  حتی در زمانه ما گیسوان دختران و زنان زیبا روی خریداری می شود. اما حالا گیس بریدن خود خواسته به یک حرکت اجتماعی و اعتراضی تبدیل شده است.

همیشه در مطالعات فرهنگی و تولید آثار هنری به گیسوان زنان و مفهوم نمادین آن توجه داشته ام و در بسیاری از آثار هنری من به صورت هنر زیست محیطی، اجتماعی منعکس شده اند. بازتاب آن در حجاری و نقاشی های من دیده می شوند.

بریدن گیس زنان در آئین های کهن و سوگواری فرهنگ های مختلف مرسوم بوده است. آنچه که پس از هزاران سال در بعضی از اقوام مرسوم بوده است ریشه در باور مادر زمین و یا نمادهای باروری و باران مرتبط بوده است.

در شاهنامه فردوسی که به نوعی باورهای ایران باستان را منعکس می نماید پس از مرگ سیاوش فریگیس برای سوگواری گیسوانش را می برد.
همه بندگان موی کردند باز        فریگیس مشکین کمند دراز
برید و میان را به گیسو ببست          به فندق گل وارغوان را بخست
سر ماهرویان گسسته کمند           خراشیده روی و بمانده نژند

مادر زمین زخم دیده: نقاشی های احمد نادعلیان با پودر سنگ، خاک و پودرهای رنگی

شواهد در میان اقوام ایرانی نشان می هد که زنان برچگ ، گیسو، گیس، زلف، طرّه دارند. مو نمادی از هستی بوده است.

حافظ:

به گیسوی تو خوردم دوش سوگند

که من از پای تو سر بر نگیرم

ارتباط گیسوی زن و گیاه به پیوند زن و زمین و آب اشاره دارد. چون نماد آب همواره با گیاه مرتبط هستند.

عطار نیشابوری

نگاری مست و لایعقل  چو ماهی

درآمد از در مسجد پگاهی

سیه زلف و سیه چشم و سیه دل

سیه گر بود و پوشیده سیاهی

ز هر مویی که اندر زلف او بود

فرومی ریخت کفری و گناهی

درآمد پیش پیر ما به زانو

بدو گفت:  ای اسیر آب و ماهی

فسردی همچو یخ از زهد کردن

بسوزآخر چو آتش گاه گاهی

چو پیر ما بدید او را برآورد

ز جان آتشین چون آتش گاهی

به تاریکی زلف او فرو رفت

به دست آورد از آب خضر، چاهی

 

آثار من اغلب چند وجهی هستند. از سویی ریشه در اسطوره ها و آئین ها  دارند، با مسائل زیست محیطی مرتبط می شومد و بازتاب جامعه هستند. همیشه آنچه که در پیرامون من می گذرد بر آثارم تاثیر می گذارد.

Views: 899