مخالفت ها با رقص و آئین های زنان در سنگسر

در چند ماه گذشته چندین بار در صفحه اینستاگرام خودم رقص سنتی و آئینی سنگسری ها خصوصا بانوان را منتشر کردم. به من اطلاع دادند که یکی از روحانیون مقیم سنگسر به آن واکنش نشان داده است. خیلی آن را جدی نگرفتم. اما تدریجا مشکلاتی را در سنگسر ایجاد کردند. به نظر می رسد که دلواپسان در سنگسر تصمیم گرفته اند برای این روند موانعی ایجاد کنند، تا این حد که گزارش های کذبی را به اداره اماکن ارسال و برای عزیزانی که با من همکاری داشتنه اند مشکلاتی را ایجاد کردند.

از نوشته های این روحانی استفاده می کنم و به بهانه آن دیدگاه های شخصی خودم را توضیح می دهم.

باخبر شدم که در یکی از شبکه های اجتماعی، فیلم رقص سنتی و موسیقی زنان سنگسری صفحه من بازنشر شده بود و آقای سلمانیان مطلب زیر را نوشته بودند. ایشان نشر “سمه” رقص زنان سنگسری که بیشتر جنبه سنتی و آئینی دارد را اشاعه فحشا محسوب کرده اند. به نظر من این نوع نظر دادن شرم آور است.

موضوع فیلم ها چه بوده است؟ جمعی از دختران و زنان در حال رقص دیده می شوند. از دید بسیاری از فقها نه تنها رقص آنان بلکه رقص مردان اشکال شرعی دارد. اما آیا می توان آن را اشاعه فحشا نامید؟

در تقابل کاربر دیگری کلمه فحشا را اینگونه تبیین کرده اند. اگر ما هر عمل از حد اعتدال خارج شده را فحشا بدانیم تعداد فاحشه ها حتی از نوع مرد فراوان خواهیم یافت.

جنای آقای سلمانیان، هر زمانی خواستید بیش از حد اعتدال پیرو و یا به قول امروزی ها فالورر داشته باشید بهتر است زمانی که پول می دهید برای شما فالور اضافه کنند بیشتر دقت کنید که فالوور های شما با شما و افکارتان همخوانی داشته باشند.

فکر کنم این خانم را در جنوب فرانسه باشند. من در سفرهایم چنین آدم هایی را زیاد دیدم.  نسبت فکری و فرهنگی ایشان با آقای سلمانیان را نمی فهمم. محیط مجازی خیلی پیچیده است. هر زمانیکه این فالور از صفحه آقای سلمانیان حذف شود ، شاید تصویر آن نیز از این یادداشت حذف  شود.

همیشه در جزیره هرمز ، لافت، مرکز ما در تهران و یا پلور، در گزارش صوتی و تصویری که زندگی من را معرفی می کند برای بازدید کننده تاکید می کنم که من یک کوچرو سنگسری هستم.  بسیاری سئوال می کنند که سنگسر کجاست؟ خیلی ها از من سئوال می کنند که چرا در شهر محل تولد خودت کار نمی کنی؟ این انتظار در میان خیلی از سنگسری ها نیز وجود دارد، کارهایی که در هرمزگان انجام می دهم را به نوعی در سنگسر انجام دهم.

همیشه پاسخ من این بوده است که کار کردن در محیطی که غریبه باشید، علی رغم همه سختی ها و چالش ها بهتر است. دلیل آن این است که:

“در هر جای دنیا کار تاثیرگذاری انجام شود، منفعت شما، افراد موازی و مخالف موجب می شود که اختلافاتی ایجاد شود. افرادی مواردی را مطرح می کنند که شما را به حاشیه هدایت کنند. از معیارهایی به عنوان ابزار استفاده می کنند که چه درست یا اشتباه ارزش اخلاقی تلقی می شود. نیت اصلی اخلاق نیست. دفاع از اخلاق، ابزار است. اگر تاکنون مشکل نداشتید، شاید کاری تاثیرگذار انجام نداده اید. اگر روزی خواستید کاری انجام دهید، خودتان را برای چالش ها آماده کنید. هر چه که میزان تغییر و تاثیرگذاری بیشتر باشد، مشکلات بیشتر می شود. البته در بلندمدت فعالیت مثبت شما صاحبانی پیدا خواهد کرد.”

احضار به دفتر امام جمعه در جزیره هرمز

سختی مضاعف یک کار غیرمتداول در زادگاه خودت این است که اگر اختلاف دیدگاهی وجود داشته باشد، نتیجه آن رویارویی طایفه ها و افراد فامیل خواهد بود.

از دید من بسیاری از ابعاد فرهنگ سنگسری را در سنگسر یا نابود کرده اند و یا می خواهند نابود کنند. چرا خانه ها در سنگسر از شهرهای اطراف کمی بالاتر و پایین تر ارزان تر است؟  در چند سال گذشته آنقدر خانه ارزان بود که خیلی از سنگسری های نه چندان پولدار یک آپارتمان خریدند تا فقط در سال چند بار بروند و بخوابند. جمعیت سنگسر چقدر است؟ هر آنچه آمار واقعی باشد، تراکم ساختمانی سنگسر بسیار بیشتر از جمعیت آن است. افرادی که دغدغه زبان سنگسری دارند به دنبال مدارسی هستند که به اندازه کافی در آن دانش آموز سنگسری وجود داشته باشد. شهری است که بهشت حاشیه نشینان کارگری شده است.

به عنوان یک سنگسری خاطرنشان می­کنم که سرگیرا بخشی از فرهنگ نسل قبلی سنگسری در سنین خاصی بوده است. در نشانه های فرهنگی که در مرکز ما به فروش می رسد نقاشی سرگیرا نیز موجود است. هویت سنگسر و سنگسری موضوع مناقشه است. آنهایی که تنها یک بُعد از فرهنگ سنگسری ها را ملاک قرار می دهند، به فرهنگ سنگسری ها خیانت می کنند.

دو سال قبل یک عکس به عنوان نماد عفاف و حجاب در سمنان ارائه شد. در شبکه های اجتماعی دستمایه طنز شده بود. همه می گفتند این خانم چرا پتو روی کله اش گرفته است؟ !!!  آیا آنچه که تجویز می شوند با منویات فعلی نظام همخوانی دارد؟ آیا با چنین چادری می شود در خیابان های کلان شهر راه رفت؟ ما فقط می توانیم در یک بررسی تاریخی به نتیجه برسیم که از چه زمانی تا چه زمانی چنین پوششی در چه موقعیت هایی کاربرد داشته است و در زمان و مکان مناسب از آن استفاده کنیم.

اگر بخواهیم جایی امری را تجویز کنیم بهتر است به عنوان مقدمه سه مسئله را برای همدیگر شفاف نماییم. مسئله شرعی بودن، قانونی بودن و عرفی بودن از اینها از هم تفاوت دارد.

شرعی بودن یا نبودن توسط چه افرادی تعیین می شود؟ البته که فقها.

آیا فقها در طول تاریخ و یا یک زمان نظر یکسان دارند؟ البته که نه.

من در رشته نقاشی تحصیل کرده ام، همسرم در رشته موسیقی تحصیل کرده است. پسرم نیز در رشته مجسمه سازی تحصیل کرده است.

سالها رشته های مجسمه سازی و موسیقی در دانشگاه ها تعطیل بودند. بعدها بنا به ضرورت راه اندازی شده اند.

تقریبا همه ما علاقه شدیدی به رقص داریم. مادر من هم که مذهبی است رقص را خیلی دوست دارد. عموهای من مذهبی هستند، اما رقص را دوست دارند. نود درصد طایفه ما رقص را دوست دارند. گاهی در طبیعت پلور و یا در سنگسر پس از شام در یک حیاط و یا پارکنیک زن و مرد در کنار هم رقصیده ایم. این عرف خانوادگی ما و بسیاری از سنگسری ها بوده است. اگر دوست ندارید شما نرقصید.

همه مراجع مهم موسیقی را حرام می دانند. در صدا و سیمای ایران موسیقی هست، ساز نیست. بسته به شبکه اعمال، امر فقهی متفاوت است. با این وجود در دانشگاه ها و آموزشگاه های بسیاری موسیقی تدریس می شود. بنابر این آنچه که رواج دارد و یا قانونی است الزاما شرعی نیست.

در مقابل ادوار تاریخی بسیاری از فقها به عرفان، حکمت و یا فلسفه گرایش داشته اند. نظر آنها در مورد نقاشی، مجسمه ، موسیقی و رقص با فقهای سختگیر بسیار متفاوت است.

اگر من مطابق نظر فقها پیش می رفتم، حالا در این موقعیت فرهنگی و شغلی نبودم. بنابراین به عقل و آگاهی خودم رجوع کردم و با توجه به مطالعات شخصی مسیر زندگی خودم را انتخاب کردم. نقاشی کردم ، مجسمه می سازم و … زندگی ادامه دارد. کارهای من از دید بسیاری غیر شرعی است ولی غیر قانونی نیست.

هنوز نمی دانم اگر بانوان در جمع خودشان به صورت سنتی و آئینی برقصند غیر قانونی است یا نه؟ فقط می دانم همه اقوام ایرانی در برنامه های فرهنگی چنین رقص هایی را اجرا می­کنند و به وفور در شبکه های مجازی منتشر می شود. آیا نشر آن غیر قانونی و یا جرم است؟ اگر بله توضیح دهید. شاید من آمادگی داشته باشم که بابت آن جریمه بپردازم، به زندان بروم و یا شلاق بخورم. آیا این قانون فقط شامل حال من خواهد شد. به هر حال برای صیانت از ارزش های فرهنگی ارزش دارد که بها بپردازیم.

تجربه من می گوید حالا عرف تغییر کرده است. سنت­های گذشته در چهار چوب جدیدی ادامه حیات می دهند. تجربه تاریخی نشان می­دهد در طول زمان وقتی کارکرد هنرها عوض شود، فقها انعطاف نشان می­دهند.

علاوه بر انعطاف عرفی بسیاری از صاحب­نظران فکر می کنند تساهل و عدم جلو گیری از رقص­های سنتی اقوام موجب می­شود که ما در مقابل فرهنگ کشورهای دیگر مصونیت پیدا کنیم. بارها برای عروسی به سنگسر دعوت شدیم ، در هتل شام خوردیم و در پارکینگ بساط موسیقی غربی و دی جی تا پاسی از نیمه شب برقرار بود. سرکوب کردن سنن بومی موجب نصب کاسه های گدایی (دیش) در پشت بام ها می شود و در سایه نبود سنن معنی دار مثل یریری فرهنگ غیر خودی رشد می کند. آدم دنیا دیده ای هستم. در سفرهایم فرهنگ های زیادی را دیده ام. آنها را نیز دوست دارم.  اما شما در سنگسر فرهنگ سنگسر را نابود کردید.

در سفر های متعدد به گوشه و کنار ایران شاهد بوده ام که اجازه می دهند در سالن های رسمی و مراسم های بزرگ عروسی رقص­ها اجرا شوند.

در عروسی های هرمزگان در خیابان های شهر زنان و مردان به هنگام بردن ساخت (لباس های عروس) و زمان بردن داماد به حمام می رقصند. آیا عمل آنها کراهت دارد؟ از دید من نه.

شخصا موضوع برنامه های فرهنگی پژوهش در زمینه پوشاک، زیور آلات، آئین ها ، رقص سنگسری را ادامه می دهم. در سفر قبل به سنگسر نیز در چند باغ حرکات فراموش شده رقص شناسایی و ضبط شدند. هدف من علاوه بر صیانت و احیاء فرهنگ استفاده از ظرفیت های رقص سنگسری در هنر جدید و هنر اجرا (پرفورمنس) است. این کار تخصص من است. در بسیاری از استان ها این کار را انجام داده ام.

آخرین ضبط در محیط چند باغ انجام شد. اگر مزاحمت بیشتری برای همکاران من ایجاد شود، این پژوهش ها و اجرا در خارج از استان سمنان در محیط های طبیعی ادامه خواهد داشت. من می توانم از بانوان غیر سنگسری استفاده کنم. حالا پژوهشگرانی علاقه نشان داده اند که آن را یاد بگیرند و در خصوص آن پژوهش انجام دهند. توصیه می کنم بیش از حد حساسیت نشان ندهید. اگر هم نشان بدهید به ترویج فرهنگ سنگسری کمک می کنید. چون هر عملی بازتاب پیدا می کند و واکنش به همراه خواهد داشت.

رقص زنان سنگسری “یری یری سمه”

گویا این قصه همچنان ادامه دارد. ماجرا به این نوشته ها ختم نشد. اقامتگاه “عمارت سنتی کژین” که در ماه گذشته مجوز گرفته بود پیش بینی کرده بود در ایام نزدیک به ولادت حضرت معصومه (روز دختر) مراسم افتتاحیه برنامه ای ویژه بانون برگذار نماید. از طرف میراث فرهنگی پیشنهاد شده بود که با شورای شهر همکاری کنند. نهایتا “موسسه خیریه نرجس” در اجرای این برنامه قرار به مشارکت داشتند و جهت تک تک قسمتها از جمله مجری، سخنران از حوزه، بنرو پوستر به همراه آرم و لوگوی ارگانهای مربوطه خودشان، پذیرایی، خرید وسایل رنگ آمیزی، جایزه کودکان و شرکت کنندگان و … هزینه­ای مجزا مشخص می­نمایند و گفته بودند که گزارشگر صدا و سیما نیز دعوت می­شود.

زمانی که به سنگسر رفتم متوجه شدم که دیگر سازمان ها و نهادها در عمل بدون هیچ کمک مالی دوست دارند که به نوعی برای خودشان کارنامه فرهنگی تولید کنند و هزینه حمایت مالی را به مالک “عمارت سنتی کژین” تحمیل نمایند.

شخصا برای اینجانب قابل قبول نبود که آنان بدون مشارکت اقتصادی و بدون پذیرش هیچ مسئولیتی ذی­نفع باشند. از مدیریت اقامتگاه “عمارت سنتی کژین” درخواست کردم که از خانم سامعی، یکی از اعضای شورای شهر که وساطت معرفی موسسه خیریه نرجس را به عهده داشتند جهت گفتگو دعوت به عمل آورند. پس از گفتگو با ایشان صراحتاً گفتم که شما بدون مشارکت اقتصادی و حمایت مالی نمیتوانید در این برنامه نقشی داشته باشید.

از طرف دیگر در کمال شگفتی از طرف میراث فرهنگی گفته شده بود که اجرای موسیقی و رقص بانوان دارای تبعات می باشد. عضو شورای شهر گفتند سعی می کنند کمک کنند. بعد از طریق مدیریت “عمارت سنتی کژین” پیام دادند که نمی توانند کمک مالی کنند، ولی اجرای برنامه رقص ویژه بانوان مانعی ندارد.

در مجموع به این نتیجه رسیدم که این نوع برنامه ریزی ها اساسا ایراد دارد. به مدیریت “عمارت سنتی کژین” پیشنهاد دادم که با مشارکت گروه بانوان “ورمز ککچا” یک نشست تخصصی آزاد با حضور عموم برگزار نماییم و این برنامه را جایگزین کنیم که ایشان نیز استقبال نمودند.

از افراد با تجربه، صاحب­نظر و علاقه­مند هم دعوت به عمل آمد. فاطمه خادمیان کارآفرین و تولید کننده پوشاک سنگسری، حسین متولیان تولید و احیاکننده زیورآلات سنگسری و جمعی از جوانان علاقه مند و مطلع …. نیز در این نشست همراهی داشتند. برنامه به خوبی برگزار شد. در ارتباط با پوشاک و زیورآلات سنگسری گفتگو شد. یک مراسم سنتی و آئینی سنگسری با همراهی گروه بانوان “ورمز ککچا” اجرا شد. فیلم و مستندات مربوطه موجود است.

اجرای آئین وَرمَز ککچا “دوشیزه اهورا مزدا ” در سنگسر

جای بسی شگفتی دارد که اطلاعاتی غیر واقعی و توهین آمیز گزارش شده بود و اداره اماکن مدیریت عمارت سنتی کژین را جهت پاره ای از توضیحات احضار نموده اند.

معلوم نیست چه کسی با چه نیتی اینگونه گزارش داده و شخصیت و هویت بانوان شرکت کننده و مدیریت مربوطه و فرهنگ اصیل سنگسری را هدف قرار داده­اند. گزارش شده بود که بانوان با لباس نامناسب رقصیده اند. کدام لباس نامناسب؟ اجرا کنندگان پوشش اصیل سنتی داشتند. آنها فقط اسپند دود کردند، کاسه آب دستشان بود و دف نوازی داشتند.

از طرف اداره اماکن نیز با یکی از بانوان عضو گروه ورمز ککچا تماس گرفته بودند و چنین مطالب کذبی مطرح شده بود. شخصا از خانم سامعی درخواست کردم که پیگیری کنند. تا کنون مشخص نشده است چه فردی گزارش غیر واقعی داده است. چرا؟

گمان من این است شاید حالا که اجرای این برنامه منفعتی برای شورا نداشته است، ایشان تمایلی ندارند که پیگیر این موضوع باشند. نقل قولی به گوش ما رسیده است که گویا اعضای شورا افرادی از این موضوع ناراحت هستند که چرا آقای نادعلیان اجازه ندادند بانوان سنگسری با مشارکت شورا و بانوان نرجس این برنامه را اجرا کنند.

پاسخ آن خیلی روشن است. برای اجرای برنامه­ های مذهبی میلیون­ها تومان بودجه وجود دارد. اگر شما نتوانستید چنین بودجه هایی را بگیرید که بهتر است هیچوقت برای بخش خصوصی هزینه پیش­ بینی نکنید.

این پوستر با لوگو ارگان های مربوطه قرار به پخش بوده است. کاش یاد بگیرید اگر می­توانید حامی مالی باشید، نام خودتان را در پوستر و بنر قید کنید. تا زمانیکه نام و نشانه خودتان بود همه برنامه ها عالی و حلال بود. زمانیکه با نام شما مخالفت شد مشکلات شروع شد.

فکر می کنم که این حق ماست بدانیم شاکی ما شخص حقیقی بوده است یا حقوقی؟ چرا زمانیکه گزارش کذب مطرح می شود گزارش دهنده غایب است؟

بار دیگر از اعضای شورای شهر سنگسر می خواهم از رفتار دوگانه پرهیز کنند و پیگیر باشند چه فرد یا نهادی و به چه نیتی اطلاعات دروغ را به اداره اماکن گرارش کرده است؟

از مردم سنگسر نیز می خواهم اگر می خواهند در انتخابات شورا شرکت کنند به افرادی رای بدهند که گردشگری و برنامه های فرهنگی در اولویت کاری آنان باشد. همه موانع را تسهیل کنند و به دنبال منافع تبلیغاتی نباشند.

سنگسری ها و آئین آب و روشنایی وَرمَز کَکِچا (دوشیزه اهورا مزدا)

احمد نادعلیان: آشنایی با ییلاق های کوچروهای سنگسری

قلمرو جغرافیایی خیل های (ییلاق های) سنگسری

بازدیدها: 367